Ο τομέας της εκπαίδευσης αγγίζει, συνδιαμορφώνει και εξελίσσει ένα σύνολο αλληλοσχετιζόμενων μεταξύ τους παραγόντων. Στοχεύοντας ιδιαίτερα στη βάση της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης γίνεται κατανοητό πως, Γονείς, Μαθητές, Δάσκαλοι, Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (εκπαίδευση δασκάλων) και η Πολιτεία ως ‘’πανόπτης’’ των πάντων, διαμορφώνουν ο καθένας για το δικό του μερίδιο απόψεις οι οποίες εν τέλει γίνονται ενέργειες δράσης στο επίπεδο του σχολείου. Ωστόσο, αυτό που μας απασχολεί είναι, πολύ απλά, ο καθένας να μπορεί να κατανοεί το ρόλο του με βάση τα δικά του δεδομένα αποβλέποντας παράλληλα, στις συνδιαλλαγές του με τους άλλους παράγοντες, να λαμβάνει σοβαρά υπόψη του τις ιδιαιτερότητες, το χαρακτήρα και τις ψυχολογικές παραμέτρους που ενσωματώνουν στην ιδιοσυγκρασία τους τα υπόλοιπα υποσύνολα.
Εξειδικεύοντας την αναφορά μας θα μας απασχολήσουν οι παράγοντες εκείνοι και τα στοιχεία που επιδρούν στην παιδαγωγική αξιοποίηση ή μη του ελεύθερου χρόνου των μικρών μαθητών κατά την περίοδο της εμπειρίας τους στις σχολικές τάξεις του δημοτικού ως απόρροια της δουλειάς και της σωστής καθοδήγησης του δασκάλου. Έχουν οι μαθητές ελεύθερο χρόνο; Πώς τον αξιοποιούν; Και αν δεν έχουν ελεύθερο χρόνο, ποιοι είναι οι λόγοι που συντελούν σ’ αυτό; Τι πρέπει να γίνει; Ποια είναι τα βασικά αίτια; Ποιες θα πρέπει να είναι οι ενέργειες του δασκάλου; Πριν προχωρήσω στην περαιτέρω παρουσίαση των απόψεών μου που είναι καθαρά εμπειρικές και προσωπικές να επισημαίνω εξαρχής, ότι οι θέσεις και τα στοιχεία είναι καθαρά προσωπικά και φυσικά εμπίπτουν στην όποια κριτική σας. Ίσως αργότερα επανέλθουμε στο θέμα με βιβλιογραφικές αναφορές κρίνοντας τότε και οι ίδιοι τον εαυτό μας.
Ο δάσκαλος του δημοτικού σχολείου εκπαιδεύεται κατάλληλα για να μπορέσει να ανταπεξέλθει όσο το δυνατόν καλύτερα στις απαιτήσεις τόσο του Αναλυτικού Προγράμματος όσο και των δυνατοτήτων και των μοναδικών ιδιαιτεροτήτων των μαθητών του. Στο πλαίσιο αυτό οι δάσκαλοι για τους οποίους, δεχόμαστε ως βάση ότι κάνουν το καλύτερο που μπορούν, συχνά, στην προσπάθειά τους να ανταπεξέλθουν στους στόχους του ΑΠΣ (αναλυτικό πρόγραμμα) και στις απαιτήσεις του, φορτώνουν τα παιδιά με πλήθος δραστηριοτήτων αγνοώντας ότι γι’ αυτά και ο ελεύθερος χρόνος είναι εξίσου σημαντικός και έχει παιδαγωγικό χαρακτήρα. Κανείς όμως δεν σκέφτηκε ποτέ να δώσει απάντηση στο εξής ερώτημα: Πότε οι μαθητές αποκτούν σημαντικές δεξιότητες για τον εαυτό τους; Όταν παίζουν με τους φίλους τους ποδόσφαιρο ή μπάσκετ μαθαίνοντας σ’ αυτό το πλαίσιο την αξία του ομαδικού παιχνιδιού, την έννοια της συνεργασίας, της υπακοής σε κανόνες, του ευ αγωνίζεσθαι και του fair play; Ή όταν μαθαίνουν να λύνουν επιτυχώς πράξεις μαθηματικών;
Σίγουρα δεν θα είμαστε αφοριστικοί και δεν θα μπούμε στη διαδικασία απάντησης σε τέτοιου είδους ερωτήματα. Κάθε δραστηριότητα που γεμίζει το πρόγραμμα της καθημερινής ζωής ενός παιδιού είναι εξίσου σημαντική και εποικοδομητική γι’ αυτό. Ο ελεύθερος χρόνος είναι πολύς ουσιαστικός για τα μικρά παιδιά και αυτό είναι κάτι που πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους οι δάσκαλοι στο ‘’μετά-πλάνο’’ τους που τίθεται σε λειτουργία από τη στιγμή που τα παιδιά φεύγουν από το σχολείο. Εξίσου σημαντικοί οι γνωστικοί, οι δεξιοτήτων και οι συναισθηματικοί στόχοι, οι δραστηριότητες υλοποίησης και η αξιολόγηση αλλά μετά το σχολείο, ποιοι στόχοι τίθενται και πώς υλοποιούνται; Ποιες είναι οι διαδικασίες αξιολόγησης που εφαρμόζονται στις εξωσχολικές δραστηριότητες; Όλα αυτά θα πρέπει να απασχολήσουν το δάσκαλο που στοχεύει στην ολόπλευρη ανάπτυξη του παιδιού και να τον προβληματίσουν. Ασφαλώς δεν μπορεί να υπεισέλθει ολοκληρωτικά στη πραγματικότητα του παιδιού και μαθητή του αλλά τουλάχιστον μπορεί να καθορίσει μια μορφή, έναν τρόπο πολλαπλής ανάπτυξης του χαρακτήρα του. Και πώς μπορεί να γίνει αυτό;
Η απάντηση είναι δύσκολη και απλά θα αποπειραθούμε να τη δώσουμε εν μέρει. Καταρχάς η όλη ουσία έγκειται στο να μπορέσει ο δάσκαλος να κερδίσει το σεβασμό του μαθητή μέσα από τη διεκπεραίωση της μαθησιακής διαδικασίας . Αν τα καταφέρει, τότε, ο μαθητής θα ‘’αρπάζει’’ στην κυριολεξία κάθε ερέθισμα που του δίνει ο δάσκαλος και θα το χρησιμοποιεί ως βάση και τεκμήριο όχι μόνο στο επίπεδο της μάθησης αλλά πολύ περισσότερο στο επίπεδο της αξιοποίησης του ελεύθερου χρόνου του. Από κει και πέρα ο δάσκαλος θα ήταν ωφέλιμο να προσδιορίσει ποια θα είναι αυτά τα ερεθίσματα λαμβάνοντας βέβαια υπόψη του τα ενδιαφέροντα και την ιδιοσυγκρασία του κάθε μαθητή. Τέλος εάν ο ίδιος διαπιστώσει ότι το ‘’μετά-πλάνο’’ τέθηκε σε λειτουργία δεν θα το αφήσει να περάσει έτσι. Την επόμενη μέρα στο σχολείο θα δώσει στο μαθητή του την κατάλληλη λαβή για να του αναπτύξει τα συναισθήματά του και να του περιγράψει το πώς αξιοποίησε τον ελεύθερό του χρόνο.
Γνωρίζω ότι όλα τα παραπάνω ακούγονται ιδανικά και πολύ όμορφα. Σίγουρα η πράξη είναι πολύ πιο δύσκολη και απαιτεί βαθιά γνώση του δασκάλου και εν μέρει , ταμπεραμέντο ελιγμών και ταλέντο. Από την άλλη απαιτείται και ουσιαστική συνεργασία με τους γονείς η συμβολή των οποίων αποβαίνει ουσιαστική στην προσπάθεια μιας κατά βάση και ουσία παιδαγωγικού χαρακτήρα ανάπτυξης του παιδιού. Με άλλα λόγια οι δάσκαλοι έχουν να αντιμετωπίσουν πολλά μέτωπα προκειμένου να ανταπεξέλθουν με τον καλύτερο τρόπο στη δουλεία τους. Ταυτόχρονα είναι εκ των ων ουκ άνευ δεδομένη η προϋπόθεση μιας δια βίου μάθησης και εκπαίδευσης του δασκάλου. Είναι πολύ δύσκολο γι’ αυτόν να αποφανθεί για αυτά που πρέπει να υποδείξει στο παιδικό του ακροατήριο. Πώς θα επηρεάσουν οι ενέργειές του την ψυχολογία των παιδιών; Ποια γνώμη θα σχηματίσουν τα μικρά πιτσιρίκια για το δάσκαλό τους; Μακροπρόθεσμα ο δάσκαλος θα διατηρήσει την αξία του στη μνήμη των παιδιών ή θα τον απομυθοποιήσουν;
Όλα τα παραπάνω προβλημάτιζαν, προβληματίζουν και θα συνεχίσουν να προβληματίζουν τους δασκάλους σε κάθε στιγμή της επαγγελματικής τους καριέρας. Κάθε φορά που οι μαθητές θα αλλάζουν και θα παίρνουν νέα θέση στη ψυχή του, ο ίδιος θα οφείλει να είναι εκεί όχι γιατί του το υπαγορεύει το επάγγελμα και η υποχρέωση αλλά γιατί του το υποδεικνύει η ίδια του η ψυχοσύνθεση και η λογική ενός δασκάλου που αντιλαμβάνεται τη σπουδαιότητα και τη σοβαρότητα του έργου του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου